Rozwój emocjonalny dziecka – jak pomóc przedszkolakowi wyrażać emocje?

Żeby dziecko mogło wyrosnąć na pewnego siebie i stabilnego emocjonalnie człowieka, jego wspieranie w tym obszarze jest równie istotne, jak pielęgnacja podstawowych potrzeb bytowych.

Wspieranie emocjonalne dziecka to prawdziwy kamień węgielny jego rozwoju i pełnego dobrostanu. Trzeba koniecznie podkreślić, że to nie tylko sprawa umiejętności wyrażania miłości i troski. To także jest ze strony dorosłych umiejętność rozumienia, zrozumienia i akceptowania dziecięcego świata emocji. We współczesnym, jakże dynamicznym świecie, pełnym wyzwań i jakże rozmaitych i intensywnych bodźców, rola dorosłych w kształtowaniu zdrowego życia emocjonalnego dziecka jest bardzo ważna.

Jak można wspierać emocjonalny rozwój dziecka? Jak pomóc dziecku w zrozumieniu i wyrażaniu własnych uczuć? Co jest kluczowe dla jego prawidłowego rozwoju emocjonalnego? Jak rozpoznać, kiedy może ono potrzebować dodatkowego wsparcia? Postaramy się odpowiedzieć na te i nie tylko te pytania?

Czym tak naprawdę jest rozwój emocjonalny dziecka?

W dzieciństwie kształtuje się zdolność rozumienia i radzenia sobie z własnymi emocjami. To właśnie wtedy powinien rozwijający się człowiek, nauczyć się empatii w stosunku do innych. W tym kontekście roli rodziców, opiekunów i nauczycieli w żaden sposób nie da się przecenić.

Zawsze jednak trzeba pamiętać o tym, że każde dziecko jest inne. Każde dziecko ma swój własny, tylko jemu właściwy sposób przeżywania emocji i odczuć związanych z tymi emocjami. To, co wywołuje radość lub smutek u jednego dziecka, niekoniecznie będzie tak działać u innych dzieci.

Zgoda osób dorosłych z otoczenia dziecka na wyrażanie własnych emocji jest niczym innym jak uznaniem, że uczucia te są ważne i autentyczne. W ten sposób dziecko uczy się, że jego własne uczucia są akceptowalne, co wzmacnia jego poczucie własnej wartości. Tak więc pozwalając dziecku wyrażać swoje uczucia, pomaga się mu zrozumieć, co tak naprawdę się w nim dzieje. To z kolei intensywnie rozwija samoświadomość emocjonalną dziecka, co w jego późniejszym życiu będzie mu szalenie pomocne.

Co wpływa na prawidłowy rozwój dziecka?

W procesie wychowania i rozwoju dziecka jest wiele czynników, które wpływają na kształtowanie nie tylko jego cech fizycznych, ale także, co jest równie ważne, jego zdolności emocjonalnych, społecznych i poznawczych. Oto kilka kluczowych elementów, które odgrywają zasadniczą rolę w rozwoju dziecka:

• Bezpieczne środowisko - w rozumieniu bezpieczeństwa fizycznego i emocjonalnego (stabilny dom, ochrona przed krzywdą, wsparcie w trudnych chwilach);
• Jakość więzi z rodzicami (opiekunami);
• Stymulacja poznawcza, czyli dostarczanie dziecku różnorodnych bodźców stymulujących rozwój mózgu (czytanie, zabawa, rozmowy, „naukowe eksploracje”, to jest wspólne z dzieckiem poszukiwania, odkrycia);
• Socjalizacja z rówieśnikami – interakcje z innymi dziećmi, które uczą empatii, współpracy i umiejętności rozwiązywania sytuacji konfliktowych (nauka obowiązujących norm społecznych i hierarchii wartości);
• Zachęcanie do samodzielności - w rozumieniu wspierania i rozwijania pewności siebie dziecka i jego samodzielności;
• Zdrowa, zbilansowana dieta i aktywność fizyczna – to nie tylko fizyczny wzrost dziecka, ale także pozytywne samopoczucie i zdolność koncentracji.

Uwaga!

Akceptacja emocji dziecka nie jest i w żadnym razie nie może być przyzwoleniem na jego złe zachowanie! Dziecko koniecznie trzeba nauczyć rozładowywać emocje w zdrowy sposób! W procesie wspierania rozwoju emocjonalnego równie ważne, jak akceptowanie emocji jest nauczanie zdrowych sposobów na wyrażanie i rozładowywanie napięcia. Nabycie tej umiejętności pomoże dziecku radzić sobie w sposób konstruktywny i pozytywny w trudnych sytuacjach. Rolą rodziców (opiekunów) jest pokazanie dziecku, że może wyrażać swoje emocje w taki sposób, by nie krzywdziło nikogo.

Jak zatem pomóc dziecku w wyrażaniu emocji?

• Trzeba postarać się być dla dziecka wzorem – skoro dziecko uczy się poprzez obserwowanie świata, powinno mu się pokazać, że wyrażanie własnych uczuć jest rzeczą normalną, naturalną i ważną! Jak to zrobić? Trzeba mówić przy dziecku o własnych emocjach w sposób jak najbardziej otwarty i prosty, używając konkretnych słów, które opisują, co się czuje. Czyli jak trzeba mówić? Tak jak to teraz młodzież mówi, czyli bez ściemniania!;
• Koniecznie trzeba dziecko z wielką uwagą słuchać – uważne słuchanie nie jest ocenianiem tego, co się słyszy! Dziecko musi wiedzieć, że jego emocje, czyli to, co ono czuje jest ważne. Musi także być świadome, że jest się gotowym mu pomóc w zrozumieniu tego, co odczuwa;
• Należy stale uczyć dziecko słów, które opisują uczucia – na przykład przez podawanie konkretnych przykładów i uczenie słów opisujących takie emocje, jak smutek, radość, gniew czy zdziwienie;
• Powinno się zachęcać do wyrażania własnych emocji poprzez sztukę – rysowanie, malowanie, muzyka, taniec, czy też w późniejszym wieku pisanie, są doskonałymi narzędziami w wyrażaniu i opanowywaniu własnych uczuć. Zachęcanie do tworzenia i do mówienia o tym tworzeniu, to jest właśnie to, o co w tym wszystkim chodzi!;
• Trzeba rozmawiać z dzieckiem o emocjach w trakcie codziennych sytuacji – emocje nie mogą stanowić tabu! Dobrze jest wykorzystywać do rozmów o uczuciach takie na przykład sytuacje, jak oglądanie filmu, czytanie książki, czy uczestnictwo dziecka w jakimś zdarzeniu. Dobrze jest zapytać go o zaobserwowane emocje i o to, jakie emocje ono samo by poczuło w podobnej sytuacji.

Pamiętaj!

Ucząc dziecko wyrażania emocji, nie tylko pomagasz mu, zrozumieć siebie. W ten sposób masz okazję budować silne i zdrowe swoje własne z nim relacje. Tak właśnie wygląda proces prawidłowego przygotowania dziecka do radzenia sobie z wyzwaniami w przyszłości i nabycia umiejętności tworzenia głębokich i satysfakcjonujących relacji z innymi.

Podsumowanie

Rozwój emocjonalny dziecka jest niezwykle ważnym aspektem jego wzrastania. Wpływa on na całość jego doświadczeń i interakcji z otoczeniem. Kluczem do wsparcia tego procesu jest zrozumienie, jak pomóc maluchowi wyrażać swoje emocje w zdrowy i konstruktywny sposób. Temu najlepiej służy stworzenie bezpiecznego środowiska, w którym dziecko czuje się słuchane i zrozumiane. Równie istotne znaczenie ma zrozumienie czynników wpływających na prawidłowy rozwój emocjonalny dziecka, takich jak:

• spójność w wychowaniu;
• pozytywne wzorce postępowania;
• zdrowe relacje z opiekunami.

Ważne jest, aby pamiętać, że każde dziecko doświadcza trudności emocjonalnych na pewnym etapie swojego życia. Jednak, gdy objawy tych trudności są intensywne, gdy utrzymują się przez dłuższy czas, lub gdy wpływają na codzienne funkcjonowanie dziecka, warto jest, poszukać wsparcia specjalisty. Dlaczego? Dlatego, że wczesna interwencja i odpowiednie wsparcie mogą pomóc dziecku określone trudności pokonać, i dzięki temu prowadzić pełne, satysfakcjonujące życie, a życie bez kłopotów jest przecież warte zachodu!